Autizm-bir insanın sosial qarşılıqlı əlaqədə, ünsiyyətdə və davranışda əhəmiyyətli çətinliklər yaşadığı bir inkişaf pozuntusudur. Autizm spektr pozuntusu (ASP) tez-tez insandan insana əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər və müxtəlif simptomları ehtiva edə bilər. Bunlardan biri səs həssaslığıdır.
Səs həssaslığı bəzi autizmli insanlarda olduqca yaygın olan bir vəziyyətdir. Yüksək səslər, qəfil səslər və ya müəyyən tezliklərdəki səslər autizmli insanlarda narahatlıq və ya həssaslıq hissləri yarada bilər. Bu, ətrafdakı səslərə həddindən artıq reaksiya vermək, qulağa zərər verə biləcək səslərdən qaçmaq və ya müəyyən səslərə həddindən artıq diqqət yetirmək kimi yollarla baş verə bilər.
Autizmli insanlarda səsə həssaslıq aşağıdakı yollarla görünə bilər:
Yüksək səsə qarşı həssaslıq: Bəzi autistik fərdlər ümumiyyətlə normal hesab edilən səviyyələrdə səslərə qarşı həssas ola bilər. Bu, adətən onları narahat etməyən səslərin belə onlar üçün narahat olması ilə özünü göstərə bilər.
Ani səslərə qarşı həssaslıq: Gözlənilməz və ya qəfil səslər autizmli fərdlərdə fərqli reaksiya yarada bilər. Məsələn, qəfil qapıların çırpılması və ya telefonun çalması kimi hallar böyük narahatlıq və ya narahatlığa səbəb ola bilər.
Müəyyən Tezliklərə Həssaslıq: Bəzi autistik şəxslər müəyyən tezliklərdəki səslərə xüsusilə həssas ola bilərlər. Bu tezliklər ətrafdakı digər səslər arasında tez-tez diqqətdən kənarda qala bilər, lakin fərdləri narahat edə bilər.
Səs həssaslığı hər bir autizmli şəxs üçün fərqli ola bilər. Bəzi insanlar yalnız müəyyən səslərə həssas olsalar da, digərləri ümumiyyətlə yüksək səslərə həssas ola bilər. Bu vəziyyət bir insanın gündəlik həyatına təsir edə bilər və sosial qarşılıqlı əlaqədə, təhsildə və ya işdə çətinliklərə səbəb ola bilər.
Səs həssaslığının öhdəsindən gəlmək üçün autizmli bir şəxs üçün müxtəlif strategiyalar və dəstəklər mövcud ola bilər. Bunlara səs-küylü mühitlərdən qaçınmaq, qulaqlıq və ya qulaq tıxacları kimi səsi bloklayan cihazlardan istifadə etmək, rahatlaşdırıcı üsullar və ya duyğu stimullarını tənzimləmək daxil ola bilər. Mütəxəssislər tez-tez fərdi yanaşmaları tövsiyə edir və insanın ehtiyaclarına əsaslanaraq dəstək verirlər.
Səs həssaslığı autizmli insanlar üçün əhəmiyyətli bir problem ola bilər və müvafiq dəstəklərlə bu həssaslığın təsirləri azaldıla və ya idarə edilə bilər. Buna görə də, fərdiləşdirilmiş və insanın ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış bir yanaşma seçmək vacibdir.
